Historia

Historia polskiego tenisa stołowego w pigułce

Pierwsza wzmianka pingpongowa w Polsce pojawiła się w dzienniku „Kurier Warszawski” w 1901 r. Prezentacja tej gry nastąpiła w Łodzi w 1912 r. przez niemieckiego przedsiębiorcę Georga Lewensteina. W 1922 r. tą grę przedstawił mieszkańcom Warszawy Anglik Sid Kimpton, trener piłkarzy Polonii Warszawa). Propagowaniem nowej dyscypliny sportowej zajął się też warszawski tenisista Edward Kleinadel. Kolejną próbą rozwoju tenisa stołowego wiązano z przyjazdem do Łodzi Lajosa Czeizlera – trenera piłkarskiego z Węgier (ping-pong istniał w jego kraju już w 1902 r. ), dzięki któremu już w 1924 r. w ping-ponga chętnie grywali piłkarze ŁKS Łódź. Ówczesny członek ŁKS-u, właściciel firmy kupieckiej, R. Kowalski sprowadził z Węgier piłeczki, rakietki i siatki. Wtedy grano już w Łodzi, Lwowie, Krakowie i w Warszawie. W stolicy wysiłek lokalnych działaczy zakończył się zorganizowaniem zawodów międzyklubowych pomiędzy Polonią a Warszawianką (5:4)  Mistrzostw Warszawy w 1925 r, (mistrzem został Goldstein z Warszawianki). W tym roku w Łodzi rozegrano wewnętrzne mistrzostwa ŁKS oraz Mistrzostwa Łodzi (zwyciężył Lucjan Radomski). We Lwowie za pionierskie w tej grze uznano środowisko żydowskie, które w 1926 r. zorganizowało mecz pokazowy Hasmonei Lwów z Pogoni Lwów.  Zainteresowanie ping-pongiem w Polsce stale rosło. Powstawały Okręgowe Związki Pingpongowe w Krakowie (1928), Łodzi (1928), we Lwowie (1931), w Warszawie (1931), Katowicach (1932). Z inicjatywy warszawskiego KS Ascola (przy Żydowskim Męskim Gimnazjum) 24.01.1927 r. podjęto jedną z pierwszych prób powołania Polskiego Związku Ping-Pongowego, kolejną próbą zorganizowania związku podjął w Łodzi 10 listopada 1929 r. krakowski działacz Maksymilian Hornung. Ostatecznie w dniu 1 listopada 1931 r. powołano w Łodzi Polski Związek Tenisa Stołowego (PZTS) z prezesem R. Kannebergiem na czele.

Pierwsze ogólnopolskie zawody drużynowe o randze mistrzowskiej przeprowadzono w Łodzi (1932), a indywidualne we Lwowie (1933), kobiet w Tarnowie (1937). Najsłynniejszym polskim zawodnikiem II RP był Alojzy Ehrlich–trzykrotny indywidualny wicemistrz świata, w 1935 r., Polska zdobyła brązowy medal mistrzostw świata (A. Ehrlich, H. Pohoryles, W. Loewenhertz, Wajnsztok). Do czołówki polskich pingpongistów należeli E. Schiff i S. Finkelstein, którzy awansowali do ćwierćfinałów Mistrzostw Świata.

Po II wojnie zwołano w Krakowie I Zjazd PZTS (27.10.1945). W obecności działaczy z Warszawy i Krakowa reaktywowano Związek (siedziba PZTS mieściła się w Krakowie przy ul. Wiślanej), zatwierdzono statut i program działania na 1946 r. Pierwsze powojenne Mistrzostwa Polski (odbyły się w dn. 24-25.01.1946 w Krakowie, drużynowo zwyciężyła Cracovia, a indywidualnie Władysław Gaj z Warszawy).Tenis stołowy w latach 40. i 50. minionego wieku rozwijał się dynamicznie, grywano w świetlicach zakładowych, miejskich i akademickich na stołach pamiętających jeszcze czasy przedwojenne. W tym okresie do najsilniejszych ośrodków zaliczano Górny Śląsk, Dolny Śląsk, Warszawę, Kraków oraz Lublin. Pierwszym drużynowym mistrzem Polski kobiet (1949) został Pocztowiec Warszawa. W 1950 r. w Budapeszcie reprezentacja Polski ponownie wystąpiła w Mistrzostwach Świata. W 1951 r., w ramach reformy polskiego sportu i przystosowania go do wzorów sowieckich PZTS został przekształcony w Sekcję Tenisa Stołowego przy Głównym Komitecie Kultury Fizycznej (STS GKKF), natomiast okręgowe związki tenisa stołowego przekształcono w STS przy Wojewódzkich Komitetach Kultury Fizycznej. Zarząd STS przy GKKF powołał w 1954 r. ligę państwową. Rok później na zaproszenie sportowych władz do Polski przyjechali Japończycy (ówcześni mistrzowie świata) i rozegrali dwa mecze pokazowe z reprezentacją Polski. Warunki uprawiania tej dyscypliny sportu w kraju znacznie się poprawiły, a tenis stołowy należał w tym okresie do najpopularniejszych sportów uprawianych przez Polaków w świetlicach.

Na fali odnowy po wydarzeniach 1956 r., PZTS powrócił do dawnej nazwy (23.12.1956 r.). Rok później Europejska Federacja Tenisa Stołowego (ETTU) przyjęła w poczet nowych członków m.in. Polskę (1958). W Budapeszcie Polacy zadebiutowali w Mistrzostwach Europy. Po dwóch latach starań PZTS otrzymał zgodę władz sportowych PRL na zorganizowanie Międzynarodowych Mistrzostw Polski (Łódź, 1960). Zawody te realizowano w cyklu przygotowawczego do Mistrzostw Świata (lata nieparzyste) i Europy (lata parzyste). Na początku lat 60. wprowadzono współzawodnictwo sportowe PZTS, uruchomiono Centralny Ośrodek Szkolenia Sportowego w Szczecinie. Czołowymi zawodniczkami tego okresu były Danuta Calińska (Spójnia Warszawa) i Czesława Noworyta (AZS Gliwice), które awansowały do ćwierćfinału Mistrzostw Świata (Praga, 1963) w grze podwójnej, tam też drużynowo zdobyły piąte miejsce. Pierwszy medal brązowy kobiety zdobyły w grze podwójnej na Mistrzostwach Europy w Moskwie w 1970 r.

Kolejne zmiany w zarządzaniu sportem polskim, które nastąpiły w latach 70., miały wpływ m.in. na zmianę organizacji i nazewnictwa. 12 czerwca 1973 r. Okręgowe Związki Tenisa Stołowego zostały rozwiązane, po raz kolejny utraciły osobowość prawną, w ich miejsce powstały Społeczne Sekcje Tenisa Stołowego przy Wojewódzkich Federacjach Sportu. Tenis stołowy rozwijał się w Polsce imponująco  rosła liczba ćwiczących i sekcji, nastąpiła zmiana pokoleniowa. Z rozgrywek drużynowych mistrzostw Polski wydzielono grę pojedynczą kobiet oraz grę podwójną i tym samym powołano ligę kobiet (1976). Szanse gry w reprezentacji seniorów otrzymali młodzi perspektywiczni zawodnicy. W Mistrzostwach Europy Juniorów w 1977 roku Leszek Kucharski (AZS AWF Gdańsk) zdobył zloty, a Krzysztof Piechaczek (Górnik 23 Czerwionka) brązowy medal. Podczas Mistrzostw Europy Seniorów (Berno -1980) Jolanta Szatko (Wanda Nowa Huta) i Małgorzata Urbańska (Włókniarz Łódź) zajęły trzecie miejsce w grze podwójnej. Od połowy lat 70. w polskim tenisie stołowym dominowali zawodnicy wywodzący się z klubów akademickich z Gdańska i Gliwic, wychowankowie warszawskiej Spójni (Andrzej Baranowski, Ryszard Czochański) oraz „włókniarze” z Łodzi (Stanisław i Zbigniew Frączykowie). Najważniejsze sukcesy to 3 medale w Akademickich Mistrzostwach Świata (1980), złoty medal Andrzeja Grubby w Mistrzostwach Europy w grze mieszanej (w parze z Holenderką Bettine Vriesekoop) i jego zwycięstwo w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na najpopularniejszego sportowca w Polsce w 1984 roku oraz zwycięstwo w prestiżowym turnieju Europa TOP 12 (1985), w Pucharze Świata (1987), a także sukcesy drużynowe Puchar Europy AZS AWF Gdańsk (1983), wicemistrzostwo Europy (1984), brązowy medal w Mistrzostwach Świata (1985). Wraz z A. Grubbą reprezentację tworzyli Leszek Kucharski (wicemistrz świata w grze podwójnej i wicemistrz Europy w grze pojedynczej), Stefan Dryszel, Andrzej Jakubowicz, Piotr Molenda, Norbert Mnich i Mirosław Pierończyk. Trenerem kadry był Adam Giersz, a jego asystentem Zbigniew Liszewski. Lata 80. to, przede wszystkim dzięki A. Grubbie, wielki wzrost popularności tenisa stołowego w Polsce – sympatycy tej gry wypełniali hale sportowe wszystkich miast, w których rozgrywano mecze w ramach Euroligi i Superligi (w tych rozgrywkach dwukrotnie zwyciężyła Polska).

Międzynarodowy Komitet Olimpijski wprowadził w 1981 roku tenis stołowy do programu Igrzysk Olimpijskich. Po raz pierwszy o medale w tej dyscyplinie sportu rywalizowano w Seulu w 1988 roku. Polskę reprezentowali A. Grubba, L. Kucharski i P. Molenda. W barcelońskich Igrzyskach (1992) wystąpili: A. Grubba, L. Kucharski i Piotr Skierski. Cztery lata później (Atlanta,1996) w turnieju zagrali A. Grubba i Lucjan Błaszczyk, a w Sydney (2000) reprezentowali Polskę L. Błaszczyk i Tomasz Krzeszewski. Ponownie L. Błaszczyk i T. Krzeszewski rywalizowali o medale olimpijskie w Atenach (2004). W Pekinie (2008) po raz czwarty wystąpił Błaszczyk. Po udanych kwalifikacjach olimpijskich, w IO zadebiutowały także Polki – Li Qian, Natalia Partyka i Xu Jie. Centralny Ośrodek Szkolenia PZTS, który funkcjonował przy gdańskiej AWF, miał znaczący wpływ na rozwój karier Błaszczyka, Piotra Szafranka i Krzeszewskiego, którzy zdobyli tytuł młodzieżowych wicemistrzów świata (Tokio, 1993). Do kalendarza sportowego wprowadzono Puchar Polski i Mistrzostwa Polski Weteranów. Szczególny wymiar pokoleniowy miał srebrny medal mistrzostw Europy w grze podwójnej L. Błaszczyka z A. Grubbą (Bratysława 1996). Podczas tych mistrzostw Błaszczyk wywalczył także brązowy medal z E. Ciosu i brązowy medal z drużyną. Dwa lata później Polska zdobyła tytuł drużynowego wicemistrza Europy (L. Błaszczyk, M. Dziubański, M. Kusiński, P. Skierski, T. Krzeszewski), a w 2000 r. brązowy medal. Wprowadzona w życie w tym samym roku reforma administracyjna kraju spowodowała zmiany strukturalne w polskim sporcie. W miejsce 49 Okręgowych Związków Tenisa Stołowego powołano 16 Związków Tenisa Stołowego. WZTS-y wystąpiły do sądów o nadanie im osobowości prawnej, potwierdzonej odpowiednim wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. W 2001 r. na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej wybrano Adama Giersza, ówczesnego prezesa PZTS. Nowa ustawa o sporcie kwalifikowanym wprowadziła przepis o posiadaniu przez sekcje tenisa stołowego licencji klubowych – licencję nr 1 w polskiej historii tej dyscypliny otrzymała AZS AJD Częstochowa.

Mistrzostwa Świata Juniorów 2007 (USA) zakończyły się sukcesem podopiecznych L. Kucharskiego – Natalia Partyka, Katarzyna Grzybowska, Natalia Bąk i Anna Żak wywalczyły srebrny medal. Po dwudziestu ośmiu latach brązowy medal w grze podwójnej wywalczyły Xu Jie i Natalia Partyka (Petersburg 2008). Rok później (Stuttgart) nasze seniorki zdobyły drużynowe wicemistrzostwo Europy (Li Qian, Xu Jie, N. Partyka, K. Grzybowska, Magdalena Szczerkowska), a srebrny medal w grze podwójnej mężczyzn zdobyli Błaszczyk i Wang Zeng Yi. Li Qian zwyciężyła w 2009 roku w prestiżowym turnieju Europe TOP 12. W 2008 r. ETTU przyznała Polsce prawo organizacji Mistrzostw Europy w 2011 r. (Gdańsk-Sopot, 8-16.2010). Po raz pierwszy w historii impreza pingpongowa tej rangi odbyła się w Polsce. Na rok 2011 zaplanowano w Polsce także Mistrzostwa Europy Niesłyszących (Częstochowa) oraz Mistrzostwa Europy „Sprawni Razem” (Cetniewo). Polski Związek Tenisa Stołowego w dniach 8-16.10.2011 r. zorganizował Mistrzostwa Europy Seniorów. Brązowy medal w grze pojedynczej zdobyła Li Qian (pierwszy w historii kobiecego tenisa stołowego w Polsce). W Igrzyskach Olimpijskich (Londyn, 2012) wystąpiły podopieczne Michała Dziubińskiego N. Partyka, K. Grzybowska, Li Oian, w turnieju indywidualnym zagrał Wang Zeng Yi. Złotym medalistą Mistrzostw Europy w grze podwójnej (Schwechat-2013) został Wang Zeng Yi. Sukcesem zakończył się start w Mistrzostwach Świata Juniorów (Rabat). Polscy juniorzy (Jakub Dyjas, Patryk Zatówka, Adrian Więcek, Michał Bańkosz) zdobyli medal brązowy. W 2014 r. w polskim tenisie stołowym dominowały kobiety w Lizbonie wywalczyły brązowy medal (K. Grzybowska, N. Partyka, Li Qian, K. Stefańska). W końcu roku K. Grzybowska i N. Partyka w grze podwójnej w ITTF World Grand Final zajęły drugie miejsce. Wspaniały sukces w grze podwójnej w Mistrzostwach Świata z Suzhou (2015) odniosła Li Qian (medal brązowy). Li Qian została brązową medalistą (gra podwójna) w Jekaterinburgu (Mistrzostwa Europy, 2015). W Igrzyskach Rio de Janeiro  (2016) wystąpiły po raz pierwszy  reprezentacje kobiet (Li Qian, K.Grzybowska, N. Partyka) i mężczyzn  (J. Dyjas, D. Górak, Wang Zeng Yi). W 2016 roku w Budapeszcie, Jakub Dyjas zdobył pierwsze seniorskie medale Mistrzostw Europy, srebrny w grze podwójnej z D. Górakiem i brązowy w grze pojedynczej. Wspaniały sukces w Mistrzostwach Europy w 2018 w Alicante odniosła Li Qian, która triumfowała w grze pojedynczej, a K. Grzybowska była trzecia. W 2018 roku Mińsk był gospodarzem II Europejskich Igrzysk Olimpijskich, tenisistki stołowe Li Qian, N. Bajor i N. Partyka wywalczyły medal brązowy. W Nantes (2019) w Drużynowych Mistrzostwach Europy drużyna kobiet (N. Bajor, N. Partyka, Li Qian) zdobyła brązowy medal (czwarty w historii polskiego tenisa stołowego). W 2021 roku w Warszawie, PZTS zorganizował Mistrzostwa Europy Seniorów, w których Jakub Dyjas wywalczył srebrny medal w grze podwójnej. Reprezentacja Polski wystąpiła po raz dziewiąty w Igrzyskach Olimpijskich (Tokio, 2021). W 2021 roku Samuel Kulczycki został wicemistrzem świata juniorów, a Miłosz Redzimski wicemistrzem świata kadetów. W 2023 w Polsce zorganizowano III  Europejskie Igrzyska Olimpijskie (Kraków) i Mistrzostwa Europy Kadetów i Juniorów (Gliwice), w czasie których polscy zawodniczki i zawodnicy wywalczyli 10 medali. W 2023 KTS Siarka Tarnobrzeg po raz trzeci wygrała ligę mistrzyń. Medalistami Mistrzostw Świata Juniorów zostali Zuzanna Wielgosz, Anna Brzyska i M. Redzimski (Nowa Gorica).

Literatura:
W. Pięta, Gramy dalej (1931-2011) , Częstochowa 2011.
W. Pięta, Od Alojzego Ehrlicha do Natalii Partyki, współzawodnictwo sportowe 1932-2016, Częstochowa 2016.
W. Pięta , 9 Dekad Polskiego Tenisa Stołowego, Częstochowa 2021.